Błona śluzowa nosa to pierwsze miejsce kontaktu wdychanego powietrza z organizmem; dlatego jej prawidłowe funkcjonowanie jest niezwykle istotne. Ma ona bezpośredni kontakt z zanieczyszczeniami i mikroorganizmami chorobotwórczymi ze środowiska zewnętrznego, tak więc narażona jest na drobne urazy i tworzenie się stanów zapalnych. Kiedy mamy do czynienia z przewlekłym zapaleniem błony śluzowej i czy może ono trwale wpłynąć na funkcjonowanie górnych dróg oddechowych? Zanim odpowiemy na te pytania, warto poznać funkcje błony śluzowej nosa.
Błona śluzowa nosa - funkcje
W zależności od lokalizacji w organizmie błony śluzowe pełnią różne funkcje, jednak zawsze ich podstawowym zadaniem jest ochrona struktur wewnętrznych przed czynnikami środowiska zewnętrznego. W jamie nosowej błona śluzowa spełnia w głównej mierze trzy zadania:
- ogrzanie i nawilżenie wdychanego powietrza,
- oczyszczenie powietrza z zanieczyszczeń i wnikających drobnoustrojów,
- rozpoznawanie bodźców węchowych.
Błona śluzowa nosa i jej rola
Błona śluzowa musi być odpowiednio zbudowana, by móc pełnić zróżnicowane funkcje. Tworzą ją: blaszka właściwa i nabłonek migawkowy (inaczej rzęskowy). W blaszce właściwej znajdują się naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy, nabłonek zaś jest bardzo specyficznie zbudowany, zarówno w przypadku nosa, jak i w dalszych częściach dróg oddechowego (krtani i tchawicy). Pomiędzy jego komórkami, znajdują się tzw. komórki kubkowe, które wydzielają śluz. Rzęski obecne na jego powierzchni mogą poruszać się około 1000 razy w ciągu minuty, dzięki czemu warstwa śluzu wyścielająca nabłonek może szybko zostać przesunięta w kierunku gardła lub ujścia jamy nosowej1. W śluzie znajdują się cząsteczki zanieczyszczeń, które dostały się do jamy nosowej wraz z wdychanym powietrzem. Mechanizm ten zabezpiecza więc przed dostaniem się ciał obcych do dalszych odcinków dróg oddechowych i pomaga pozbywać się zainfekowanego śluzu na zewnątrz organizmu w postaci kataru. Jego sprawne działanie w pewien sposób chroni przed infekcjami i rozwojem drobnoustrojów chorobotwórczych. Jak można zauważyć - funkcje błony śluzowej nosa w dużym stopniu wynikają z jej budowy.
Przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa
Z przewlekłym zapaleniem błony śluzowej nosa mamy do czynienia, jeśli dolegliwości ze strony układu oddechowego towarzyszą nam przez 12 tygodni i więcej2. Podrażniona błona śluzowa nosa to nie tylko męczące schorzenie, które wpływa negatywnie na codzienne funkcjonowanie. Ten utrzymujący się patologiczny stan może nieodwracalnie uszkodzić prawidłową strukturę nabłonka i komórek kubkowych, a co za tym idzie, pogorszyć jego funkcjonowanie i upośledzić ochronę przed kolejnymi infekcjami.
Do objawów przewlekłego zapalenia należy uczucie zatkania nosa oraz spływanie nadmiernie produkowanej wydzieliny do gardła. Dochodzi do tego upośledzenie węchu i bardzo często zapalenie zatok przynosowych. Taki stan wymaga skonsultowania się z lekarzem pierwszego kontaktu i pogłębienia diagnostyki, ponieważ przeważnie ma on wieloczynnikowe podłoże. Może wynikać np. z nieprawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, stanów alergicznych, wad anatomicznych w obrębie nosa, czy zmienionej struktury błony śluzowej. Dodatkowo warto skonsultować się z laryngologiem, który sprawdzi nie tylko nos i zatoki, ale też narządy słuchu.
Zapalenie błony śluzowej nosa zwykle jest infekcją samoograniczającą się i trwającą około tygodnia, jednak aby przyspieszyć pozbycie się niechcianego kataru warto zastosować produkty, które pozwolą w szybszym tempie przywrócić właściwe funkcjonowanie nosa. Lekiem takim jest nasic®, który pozwala szybko udrożnić zatkany nos oraz przyspieszyć regenerację uszkodzonej błony śluzowej. Zalecane jest też płukanie jam nosowych, pomagające w oczyszczaniu ich z zalegającej wydzieliny; preparaty do tego przeznaczone można znaleźć w aptece.
Powyższy tekst nie stanowi źródła porady medycznej i nie może być traktowany jako zastępstwo dla świadczenia usług medycznych przez lekarza.
nas.08.2021.02
1Jadczak M., Miejsce preparatów umożliwiających płukanie jam nosa w praktyce laryngologicznej. Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, 2013
2Wachnicka-Bąk A., Lipińska-Opałka A., Będzichowska A., Kalicki B., Jung A., Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych - jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych, Pediatr Med Rodz, 2014
